top of page

1939.Edmund Sebastian Woś-Saporski -1844-1933-.Pamiętnik.1939 Warszawa

„  Już w czasie wycieczki zauważył Eti, iż towarzysz jego nie pije kawy, delektuje się natomiast herwą matte, która, - jak twierdził, - osłodzona, miała być znacznie lepsza od chińskiej herbaty, używanej masowo w Rosji. Otóż teraz powziął był projekt wprowadzenia uprawy herwy matte w Kongresówce i przeprowadzenia rozległej propagandy w tym kierunku; zamierzał przyciągnąć do tego lekarzy, którzy po przeprowadzeniu analizy ogłosiliby, iż uważają ją za pożyteczną dla organizmu.

  Zabrawszy więc z Morretes beczułkę wyborowej herwy wyruszył do Europy, przyrzekając Etiemu, iż doniesie mu o wynikach swej akcji.

 

 PROPAGANDA HERWY MATTE W KONGRESÓWCE I NA ZIEMIACH ROSYJSKICH

   Teofil Rudzki, przybywszy do Warszawy, niezwłocznie rozwinął w całym kraju ruchliwą propagandę herwy matte. Wszedł w porozumienie z kołami lekarzy, śród których miał wielu znajomych i przyjaciół. Z wielkim zainteresowaniem zajęli się oni zbadaniem własności zdrowotnych herwy matte. W wyniku tych badań ustalone zostało, iż jest to napój smaczny i zdrowy dla organizmu ludzkiego, wskazany szczególnie dla dzieci. Analiza chemiczna wykazała następujące składniki: na 100 litrów – 62 części chlorofilu, 12,2 taniny, 0,11 oleju, 238,5 barwnika.

Było to potwierdzenie wyników uprzednio już dokonanych analiz, jakie przeprowadzili: dr Schnupp, Inspektor lekarski w Bonn, dr Lancaster w South Kensington oraz dr Caminhos w Rio de Janeiro.

    Herwa matte była w owych czasach w Rosji zupełnie nieznana; toteż akcja propagandowa rozwinięta przez Rudzkiego narobiła wielkiej wrzawy i wywołała znaczne zaniepokojenie nie tylko śród sfer handlowych, lecz i ze strony władz monopolowych. Nowy ten bowiem i bardzo tani produkt zagrażał poważną konkurencją drogiej herbacie chińskiej, zmonopolizowanej w rękach krewnego dworu carskiego, hr. Orłowa i przynoszącej znaczne zyski z opłat skarbowych.

   Teofil nie szczędził pieniędzy na propagandę; rozrzucił po całym kraju setki tysięcy broszur, których druk kosztował parę tysięcy rubli, nawiązał stosunki z rozmaitymi domami handlowymi i coraz bardziej urabiał grunt pod jak najszerszy zbyt herwy matte.

  W roku 1882 otrzymał Eti od Teofila list donoszący mu o dotychczasowych postępach akcji propagandowej; Teofil prosił jednocześnie o wysłanie mu pięćdziesięciu dużych beczek herwy matte drogą na Hamburg. Wysyłkę tę przeprowadził już w styczniu 1883 roku szwajcarski dom handlowy Drusine et Co w Paranagua. W ciągu lat 1883/4 wysłał Eti jeszcze pięćdziesiąt beczek herwy do Teofila, pobierając po 200 rs. za arobę (aroba = 14,4 kg).

    Pod koniec r. 1883 nadeszła od Teofila wiadomość, iż ludność w Rosji kupuje wprawdzie herwę matte, narzeka jednak na zanieczyszczenie jej patyczkami, gałązkami i pyłem oraz na dziwną woń herwy. Teofil prosił więc o zwrócenie na to uwagi fabryce. Co gorsza jednak, źli ludzie poczęli rozpowszechniać wieści, iż napój ten preparowany jest z drzew rosnących w Rosji, brazylijskie zaś jego pochodzenie stanowi jedynie wymysł Teofila; od 400 lat bowiem wiadomo o istnieniu Brazylii, a nikt dotąd nie słyszał o żadnej herwie matte i dopiero po powrocie z Brazylii Teofila rozpoczęto jej propagandę. Aby więc naprawić opinię herwy, prosił Teofil o przesłanie mu kilku odmian innego jej gatunku.

  Po otrzymaniu tego listu Eti zwrócił się do przemysłowca i handlarza herwą Emanuela Nogueira z Morretes, prosząc go o sporządzenie kilku wyborowych odmian herwy z lasów palmeirańskich.

Próbki te wysłano do Warszawy w szczelnie zamkniętych blaszanych puszkach. Teofil potwierdził odbiór przesyłki, dając wyraz nadziei, że te nowe odmiany przywrócą herwie matte jej zachwianą opinią.

   Istotnie wieść o przedniej jakości herwy rozpowszechniła się szybko po całym kraju. Ludność, szczególnie polska, poczęła w znacznych ilościach konsumować herwę zamiast herbaty chińskiej.

Ruch ten przybrał takie rozmiary, że zaniepokoiło to hrabiego Orłowa i jego agentów. Pod jego naciskiem rząd rosyjski obłożył import herwy cłem tak wysokim, iż uniemożliwiało ono wszelką konkurencję z chińską herbatą. Jedynie w aptekach dozwolona była jej sprzedaż w małych pakiecikach jako specyfiku pod nazwą Ilex Paraguayensis. Wreszcie w roku 1884 nadszedł od Teofila list, by dalszej wysyłki herwy matte zaprzestać.

    Rząd brazylijski nie poniósł w związku z propagandą herwy matte żadnych kosztów. „

bottom of page